Ο ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΑΣΥΛΟΥ (το πόνημά μας....)

Ο θεσμός του ασύλου είναι σχεδόν τόσο παλιός όσο και ο θεσμός του πανεπιστημίου. Στην πρώτη του εμφάνιση στη ιστορία ήταν κάτι παραπάνω από ένας περίκλειστος χώρος για την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Αποτελούσε ένα ιδιότυπο καθεστώς ετεροδικίας, για τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Αυτό το καθεστώς δείχνει ότι ήταν συνειδητή από παλιά η ανάγκη για ουσιαστική κατοχύρωση του αυτοδιοίκητου, ώστε η ακαδημαϊκή κοινότητα να διαχειρίζεται η ίδια τα του οίκου της χωρίς έξωθεν επεμβάσεις της δημόσιας εξουσίας και να διεξάγεται απρόσκοπτα και ακηδεμόνευτα η έρευνα και η διδασκαλία στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας.

Σήμερα, το άσυλο αποτελεί και πάλι θεσμό διασφάλισης της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελευθερίας του λόγου, της διδασκαλίας και της έρευνας. Συγκεκριμένα, ως άσυλο ορίζεται κάθε χώρος του Α.Ε.Ι. στον οποίο γίνεται εκπαίδευση και έρευνα και καθορίζεται με απόφαση και ευθύνη της Συγκλήτου. Κάθε επέμβαση δημόσιας δύναμης στους χώρους αυτούς απαγορεύεται. Ωστόσο, υπάρχει τέτοια δυνατότητα κατόπιν πρόσκλησης ή άδειας από το Πρυτανικό Συμβούλιο και με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής, καθώς και σε περιπτώσεις διάπραξης αυτόφωρων κακουργημάτων ή εγκλημάτων κατά της ζωής.

Ύστερα από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο Πανεπιστήμιο(βλ. νοσηλεία πρύτανη κ επίθεση στους φύλακες) τέθηκε ξανά επί τάπητος το ζήτημα του Πανεπιστημιακού ασύλου.
Έχει ξεκινήσει μια εκτενής συζήτηση σε σχέση με τη λειτουργία, ακόμα και την ίδια τη σκοπιμότητα ύπαρξης του ασύλου.
Τα επιχειρήματα αυτών που επαγγέλλονται το περιορισμό ή και την κατάργηση ακόμα του θεσμού έχουν ως αιχμή το ότι στις μέρες μας η δημοκρατία έχει εμπεδωθεί επαρκώς και ειδικά η ελευθερία στη γνώση και την διακίνηση των ιδεών και της επιστήμης, συνεπώς η ακαδημαϊκή ελευθερία δεν απειλείται και το άσυλο στερείται νοήματος και είναι αναχρονιστικό. Επιπλέον (συνεχίζουν) το άσυλο έχει καταστήσει το πανεπιστήμιο εστία εγκληματικότητας και αφήνει απροστάτευτη τη δημόσια περιουσία στο έλεος των κουκουλοφόρων και λοιπών ταραξιών.

Σε ότι αφορά στο επιχείρημα για την εγκληματικότητα μέσα στο άσυλο, καταθέτουμε τα παρακάτω. Η εγκληματικότητα μέσα στο campus πέραν του ότι με ελάχιστες εξαιρέσεις δεν ήταν ποτέ πραγματικά σε έξαρση σε σχέση με οποιαδήποτε γειτονιά της Θεσσαλονίκης τη νύχτα, δεν πιστεύουμε ότι θα μειωθεί με την περιστολή του ασύλου για τους ίδιους λόγους που δε μειώνεται έξω στην πόλη. Καλλιεργείται μια αντίληψη ότι ο χώρος του πανεπιστήμιου είναι μια περίκλειστη ζώνη εντος της οποίας γενάται και εκδηλώνεται το εγκληματικό φαινόμενο. Δεν είναι όμως έτσι. Για παράδειγμα, η κύρια μορφή εγκληματικότητας εντος των ΑΕΙ που είναι η διακίνηση ναρκωτικών ορμάται και οργανώνεται εκτός του πανεπιστημίου και η αστυνομία εκεί είναι ελεύθερη να επέμβει. Δεν μπορούμε να μιλάμε στο πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνιών για απόλυτη ασφάλεια. Αυτό δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει πουθενά. Ούτε προφανώς δεν μπορούμε να την προσδοκούμε μέσα στα πανεπιστήμια. Επιπλέον, σε καταστάσεις όπως η επίθεση εναντίον των φυλάκων δεν τίθεται καν ζήτημα ασύλου καθώς η αστυνομία έχει διαρκή εντολή να παρεμβαίνει ελεύθερα μέσα στους χώρους του ασύλου σε περιπτώσεις τέλεσης κακουργημάτων όσο και εγκλημάτων κατά της ζωής (όπως είναι η διακίνηση ναρκωτικών για παράδειγμα…). Γιατί λοιπόν η αστυνομία δεν παρενεβη? μηπως για να διοχετευτεί η δικαιολογημένη οργή μας για τους τραυματισμένους φύλακες κατά του ασύλου?
Εντούτοις μέτρα που μπορούν να ληφθουν και να έχουν αποτελέσματα είναι για παράδειγμα ο επαρκής φωτισμός των σκοτεινών σημείων του κάμπους κοκ

Όσον αφορά στις συγκρούσεις κουκουλοφόρων και λοιπών ταραξιών με τους αστυνομικούς, με ορμητήριο το άσυλο , πιστεύουμε ότι η είσοδος των αστυνομικών και το κυνηγητό μέσα στα ΑΕΙ όχι μόνο δεν θα επιλύσει το πρόβλημα αλλά θα ανέβαζε την ένταση της βίας και θα πολλαπλασίαζε τις υλικές ζημιές. Ενα παράδειγμα είναι η πυρκαγιά που ξέσπασε στη βιβλιοθήκη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου στην Αθήνα κατά λάθος από δακρυγόνο αστυνομικού. Και βέβαια και σε περίπτωση ταραχών όπου τελούνται κακουργήματα κοκ (όπως ο εμπρησμός αυτοκινήτων ) ισχύει και το επιχείρημα της διαρκούς εντολής.


Όσον αφορά στον αναχρονιστικό χαρακτήρα του ασύλου και την έλλειψη νοήματος του στο πλαίσιο της δημοκρατικής μας χώρας, πέρα από το ότι δεν βρίσκουμε και πολύ εμπεδωμένη την δημοκρατία στο πλαίσιο του σύγχρονου
κοινοβουλευτισμού …J (διαφθορά, αποπολιτικοποίηση των μαζών, πολιτιστική υποβάθμιση και αγοραία κουλτούρα, κυριαρχία των επιχειρηματικών συμφερόντων και της οικονομικής παγκοσμιοποίησης κτλ), πιστεύουμε ότι η δημοκρατία θεμελιώνεται πάνω στους θεσμούς που τη διασφαλίζουν και υπάρχει όσο υπάρχουν κι αυτοί. Συνεπώς δεν μπορεί κανείς να τη θεωρήσει κεκτημένη και να την απογυμνώσει από θεσμούς όπως το άσυλο, ειδικά στους χαλεπούς μας καιρούς που έχει ξεκινήσει μια συντονισμένη προσπάθεια νόθευσης του Δημόσιου χαρακτήρα της Παιδείας και της αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ.

Πιστεύουμε ότι σήμερα η ακαδημαϊκή ελευθερία υφίσταται μια πραγματική απειλή και η διασφάλιση της είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ.
Η απειλή αυτή συγκροτείται σε δυο μέτωπα.

Από τη μια μεριά η κυβέρνηση με τις πολιτικές της επιλογές περιορίζει στην πράξη το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ .Τρανταχτή απόδειξη είναι η διάταξη του νόμου πλαισίου σχετικά με την κατάρτιση τετραετών αναπτυξιακών προγραμμάτων. Πλέον ο υπουργός πέρα από τον έλεγχο της νομιμότητας των προγραμμάτων εξουσιοδοτείται και με τον έλεγχο της σκοπιμότητας τους. Δηλαδή ο υπουργός αποκτά άμεσο και καθοριστικό ρόλο στο τι θα διδάσκεται και στο τι έρευνα θα γίνεται, πράγμα που αποτελεί ξεκάθαρη προσβολή της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Περά από τα τετραετή, πολλές ακόμα διατάξεις του νόμου πλαισίου αφήνουν να διαφανεί αυτή η προσπάθεια. Επιπλέον, η εισαγωγή ιδιωτικών κριτηρίων από το νόμο πλαίσιο, όρων ανταγωνιστικότητας και ανταπόκρισης στις ανάγκες της αγοράς για εξειδίκευση, ευελιξία και εντατικοποίηση και με την κυριαρχία των οικονομικών συμφερόντων, θέτει και αυτή πλαίσια και περιορισμούς στο περιεχόμενο της παιδείας και της έρευνας.

Από την άλλη υπάρχει το πάγιο αίτημα των εταιριών για άνοιγμα της ανώτατης εκπαίδευσης στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Αυτό στο χώρο του Δημόσιου πανεπιστήμιου εκφράζεται με την προσπάθεια υπαγόρευσης των αντικειμένων (και των αποτελεσμάτων ενιοτε) της έρευνας, την άντληση κέρδους από το πατενταρισμα των ερευνητικών στα οποία συμμετέχουν οικονομικά κοκ. Αυτό αποτελεί ακόμα ένα πλήγμα στην ελευθερία της επιστήμης, καθώς η "καλή" επιστήμη, δηλαδή η επιστήμη που θα ενισχύεται οικονομικά, θα είναι η άμεσα κερδοφόρα επιστήμη

Συμπερασματικά, κατά την άποψη μας σε αυτή τη συγκύρια η ακαδημαϊκή ελευθερία βρίσκεται υπό σημαντική απειλή.
Η διαφύλαξη της είναι απαραίτητη και εναπόκειται στον «πατριωτισμό» της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Καταρχάς, ξεκαθαρίζουμε ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει ανάγκη πολλές αλλαγές, βελτιώσεις και διαδικασίες εξυγίανσης στη δομή του και στη λειτουργία του. Αλλά για εμάς η αιχμή του δόρατος έγκειται στο περιεχόμενο της γνώσης και της έρευνας που τα ΑΕΙ κοινωνούν και παράγουν.
Και εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σοβαρό δίπολο που έχει πλέον διαμορφωθεί και μέλλει να καθορίσει το μέλλον του πανεπιστήμιου.

Από τη μια πλευρά του διπολου έχουμε την αντίληψη που θέλει το πανεπιστήμιο να γίνεται κομμάτι της αγοράς, να λειτουργεί σαν επιχείρηση και η γνώση και η έρευνα που παράγει να είναι εξειδικευμένη και να ανταποκρίνεται σε στόχους κερδοφορίας και άμεσης ανταποδοτικότητας.

Από την άλλη έχουμε την άποψη ότι το δημόσιο αυτοδιοίκητο πανεπιστήμιο πρέπει να δημιουργεί ακαδημαϊκούς πολίτες, όντα πολιτικοποιημένα, με κοινωνική προοπτική στον επιστημονικό λόγο, έρευνα ακηδεμόνευτη (τόσο από το κράτος όσο και από εταιρίες) και κάθε πρόβλημα και δυσλειτουργία θα λύνεται μέσα από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Αυτές οι δυο πλευρές του διπολου συγκρούονται ήδη και η σύγκρουση αυτή μέλλει να κλιμακωθεί άμεσα.

Η πρώτη αντίληψη αποτελεί την πολιτική επιλογή τόσο της κυβέρνησης όσο και της ΕΕ και εναρμονίζεται με την παγκοσμιοποιημενη μας οικονομία κ τον φιλελευθερισμό μας.
Συνεπώς οι όροι της σύγκρουσης είναι μοιραία άνισοι, καθώς κανονιστικοί νόμοι ,όπως προσφάτως ο νόμος πλαίσιο, υλοποιούν ήδη την πρώτη κατεύθυνση.
Οι θιασώτες, λοιπόν, της λογικής του δημόσιου πανεπιστημίου μοιραία οδηγούνται σε άμεση αντίθεση και σύγκρουση με συγκεκριμένους νόμους και θέλοντας και μη θα βαδίσουν στα λεπτά όρια τυπικής νομιμότητας και κοινωνικής νομιμοποίησης..

Και εδώ επανερχόμαστε στο ζήτημα του ασύλου.

Το άσυλο είναι αυτό που θα εξασφαλίσει τη δυνατότητα έκφρασης τόσο θεωρητικά αλλά κυρίως στην πράξη του κομματιού εκείνου της ακαδημαϊκής κοινότητας που θα παλέψει για την υπεράσπιση του δημοσίου χαρακτήρα του πανεπιστημίου και γι αυτό είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρο. Και γι αυτό η κυβέρνηση ζητά άμεσα την περιστολή του.

Κλείνοντας, το ζήτημα του ασύλου δεν μπορεί να ειδωθεί ξεκομμένο από μια συζήτηση για την αναζωογόνηση των δεσμών της ακαδημαϊκής κοινότητας, για έναν υπεύθυνο, δημιουργικό και σοβαρό συνδικαλισμό, για εξυγίανση της συδιοικησης και για διεξαγωγή ενός ουσιαστικού κοινωνικού διάλογου στο πλαίσιο την επιστημονικής κοινότητας για τη λειτουργία και το περιεχόμενο της παιδείας που θέλουμε.

Το άσυλο πρέπει να περιφρουρηθεί από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα η οποία έχει την ευθύνη και το προνόμιο να δώσει ζωή και περιεχόμενο στο πανεπιστήμιο και με αυτό τον τρόπο να επανανοηματοδοτησει το άσυλο και να διασφαλίσει την ακαδημαϊκή ελευθερία.

Τέλος, όσον αφορά στον κάθε φοιτητή, οφείλουμε να παψουμε να αντιλαμβανόμαστε το πανεπιστήμιο ως ένα σύνολο εγκαταστάσεων, ως ένα καταναλωτικό προϊόν από όπου αντλούμε ό,τι μπορούμε για να ωφεληθούμε και ως πηγή στείρας γνώσης.
Ήρθε η ώρα να προσφέρουμε και εμείς στο πανεπιστήμιο. Να το αντιληφτούμε σαν τον κοινωνικό μας χώρο, να περιφρουρήσουμε τον χαρακτήρα του και να δραστηριοποιηθούμε τόσο ατομικά όσο και στο πλαίσιο των συλλόγων μας για να γεμίσει το άσυλο με τις παράνομες κινηματογραφικές μας προβολές, τη μουσική μας, τις εκδηλώσεις μας και τις φωνές μας, Κοντολογίς, με τους εαυτούς μας.