για την παιδεία που θέλουμε: Προβληματισμοί για την προελαύνουσα ιδιωτικοποίηση της παιδείας...

Το πανεπιστήμιο για μας δεν είναι ένας χώρος που μόνο φτιάχνει επαγγελματίες και δίνει πτυχία... Είναι ο χώρος που παράγεται η γνώση, διεξάγεται η έρευνα και διαμορφώνονται οι φοιτητές ως ολόπλευρες προσωπικότητες, ως επιστήμονες αλλά και ως πολίτες και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Εξαιτίας, λοιπόν, της μεγάλης κοινωνικής του σημασίας η παιδεία που θέλουμε είναι μείζον ζήτημα και με αυτό το κείμενο θέλουμε να συμβάλλουμε σε αυτόν τον πολιτικό διάλογο…

Η παραγωγή γνώσης δεν είναι αυτοσκοπός αλλά πάντα τείνει στην εξυπηρέτηση κάποιων αναγκών, δηλαδή πρόκειται να εξυπηρετήσει κάποια χρησιμότητα. Η απάντηση στο ερώτημα τι πανεπιστήμιο θέλουμε περνάει αναγκαστικά μέσα από τη συζήτηση για το τι γνώση θέλουμε. Η γνώση που διεκδικούμε έρχεται να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι τις ανάγκες της αγοράς ή του κράτους. Επειδή όμως μια τέτοια γενικόλογη διατύπωση δεν αρκεί πρέπει να σκιαγραφηθεί το περιεχόμενο των εννοιών γνώση για τις ανάγκες της αγοράς, γνώση για τις ανάγκες του κράτους και γνώση για τις ανάγκες της κοινωνίας.

Η γνώση για τις ανάγκες της αγοράς

Οι ανάγκες της αγοράς είναι άμεσα συνυφασμένες εξ’ορισμού με την επιδίωξη του κέρδους.

Η αγοραία γνώση υπακούει στους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης μιας οικονομίας που όλο και περισσότερο αποσυνδέεται από τις πραγματικές ανάγκες και ταυτίζεται με τα οικονομικά συμφέροντα κάθε επιχειρηματία (βλ. φούσκες, τραστ, χρηματιστηριακές κομπίνες).

Σ ’αυτό το πλαίσιο επιδιώκεται εκείνη μόνο η γνώση και η έρευνα που μπορεί άμεσα να καταστεί κερδοφόρα ώστε να αποσβεθούν τα κεφάλαια που επενδύθηκαν στη παραγωγή της από τον επιχειρηματία.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η περίπτωση της έρευνας για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα όπου το στάδιο πειραματικής δοκιμής των επιπτώσεων τους στον ανθρώπινο οργανισμό και στο οικοσύστημα ήταν εξαιρετικά σύντομο εξαιτίας της πίεσης των εταιρειών που επένδυσαν σ αυτά να κυκλοφορήσουν γρήγορα στην αγορά.

Η γνώση για τις ανάγκες του κράτους

Στην εποχή μας οι ανάγκες του κράτους αποκλίνουν από τις κοινωνικές ανάγκες.

Η έκφραση της κρατικής βούλησης και κατά συνέπεια η παραγωγή ενός συγκεκριμένου τύπου γνώσης γίνεται από την εκάστοτε κυβέρνηση όπως αυτή προκύπτει μέσα από την διαδικασία των εκλογών. Υπό τους όρους του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος από τις εκλογές προκύπτει μια κυβέρνηση που έρχεται εν λευκώ να αντιπροσωπεύσει ένα μειοψηφικό κομμάτι του κοινωνικού σώματος.

Η δε εκλογική διαδικασία δε στηρίζεται σε όρους πολιτικούς αλλά αποτελεί ένα λαϊκιστικό γαϊτανάκι ψηφοθηρίας, πελατειακών σχέσεων και marketing. Δεν είναι εξάλλου γέννημα κάποιας νοσηρής φαντασίας εικόνες κυβερνήσεων να διαπλέκονται με ιδιωτικά συμφέροντα και να θυσιάζουν τις ανάγκες της κοινωνίας για μια θέση ή τις προσωπικές τους καταθέσεις στην Ελβετία...

Η κοινωνική γνώση που διεκδικούμε

Όταν λέμε ότι διεκδικούμε μια γνώση που εξυπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες εννοούμε μια γνώση που τείνει στην ικανοποίηση των αναγκών του λαού ως σύνολο πολιτών πέρα από ατομικά συμφέροντα.

Μια γνώση πραγματικά προσβάσιμη σε όλους ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση που θα απαντά στα προβλήματα της κοινωνίας και θα προστατεύει τα κοινά αγαθά, όπως το περιβάλλον, θα σέβεται τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και θα έρχεται σε επαφή με τους κοινωνικούς φορείς προκειμένου να συνδέει τη θεωρία με τη καθημερινή πρακτική. Ταυτόχρονα εντός των κοινωνιών παρατηρούνται ανισότητες με αποτέλεσμα να υπάρχει διάσταση αναγκών και συμφερόντων μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων. Διεκδικούμε λοιπόν μια γνώση στην οποία να αποτυπώνονται περισσότερες διαφορετικές απόψεις και ένα Πανεπιστήμιο που θα γίνεται πεδίο κοινωνικής συνεργασίας αλλά και κοινωνικών συγκρούσεων. Επομένως το Πανεπιστήμιο που διεκδικούμε είναι δημόσιο, ανεξάρτητο τόσο από τις ανάγκες της εκάστοτε κυβερνήσης όσο και από τις ανάγκες κερδοφορίας των εταιρειών.

Προκειμένου να διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας του Πανεπιστημίου και της γνώσης που προκρίνουμε είναι απαραίτητη η διασφάλιση του αυτοδιοίκητου, δηλαδή της οικονομικής και διοικητικής του αυτοτέλειας.

Η ίδια η ακαδημαϊκή κοινότητα με τις συμφωνίες και τις διαφωνίες της είναι αυτή που καλείται να υπερασπιστεί τον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγόμενης γνώσης. Συνακόλουθα τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθηγητές και φοιτητές οφείλουν να αναλάβουν υπεύθυνα τον ρόλο τους αυτό.

Από τη μια οι καθηγητές να μην υποβιβάζουν τους εαυτούς σε δημοσίους υπαλλήλους, αποκομμένους από την κοινωνία διανοούμενους κλεισμένους μέσα σε αποστειρωμένα εργαστήρια, αλλά να ανταποκριθούν δυναμικά στην ευθύνη τους έναντι της κοινωνίας.

Από την άλλη οι φοιτητές πρέπει να αποσπαστούν από τη λογική του πελάτη που αντιμετωπίζει το πανεπιστήμιο και συνακόλουθα τη γνώση ως καταναλωτικό προϊόν και να δουν τους εαυτούς τους ως ακαδημαϊκούς πολίτες, ως ενεργό κομμάτι της κοινωνίας.

Πέρα από κομματικά και συντεχνιακά συμφέροντα διεκδικούμε μια νέα ηθική στο φοιτητικό συνδικαλισμό, ένα ζωντανό Σύλλογο...

Ο “ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ” ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Με την πρόσφατη προσπάθεια αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος αλλά και με το επίμαχο θέμα των ΚΕΣ διαφαίνεται μια συστηματική προσπάθεια ανοίγματος του χώρου της παιδείας στην ιδιωτική πρωτοβουλία με την παράλληλη ίδρυση μη κρατικών –ιδιωτικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αυτή η συνύπαρξη γεννά πληθώρα προβληματισμών τόσο ως προς τα αποτελέσματα που θα χει πάνω στο δημόσιο πανεπιστήμιο όσο και ως προς το χαρακτήρα της γνώσης που θα παράγεται από αυτά. Συγκεκριμένα σε σχέση με το δημόσιο Πανεπιστήμιο ο ανταγωνισμός που θα αναπτυχτεί θα οδηγήσει είτε στην υποβάθμιση του δημοσίου - πράγμα που ενόψει της συστηματικής υποχρηματοδότησης των ΑΕΙ τα τελευταία χρόνια φαίνεται από εξαιρετικά πιθανό ως σίγουρο - είτε στην εισαγωγή ιδιωτικών ορών λειτουργίας στα δημόσια πανεπιστήμια (χαρακτηριστικό παραδείγματα αυτής της τάσεως – τετραετή αναπτυξιακά πλάνα – εξωτερική αξιολόγηση κ.α.)

Παράλληλα η αναγνώριση ενός ιδιωτικού ιδρύματος ως ΑΕΙ δεν είναι άμοιρη αποτελεσμάτων για την κοινωνία. Πράγματι, μια γνώση που παρέχεται από ένα ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα είναι αναπόδραστα συνδεδεμένη με τις ανάγκες και τα ιδιοτελή συμφέροντα του παροχέα της.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πλήθος ερευνών από ιδιωτικά ερευνητικά κέντρα οι οποίες επί δεκαετίες αρνούνταν τη σύνδεση των κλιματικών αναγκών με την καταστροφή του περιβάλλοντος από ανθρώπινες δραστηριότητες υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μια φυσιολογική διαδικασία. Χρηματοδότες των ερευνών αυτών ήταν μεγάλες ρυπογόνες βιομηχανίες. Αποτέλεσμα των ερευνών αυτών είναι η μεγάλη καθυστέρηση εφαρμογής φιλοπεριβαλλοντικών πολιτικών... Τα συμπεράσματα δικά σας...

ΘΕΛΟΥΜΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΩΡΕΑΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ