Ο λόγος περί ασύλου...

Ο ρόλος του Δημόσιου Πανεπιστημίου δεν περιορίζεται στην παροχή επιστημονικής γνώσης και επαγγελματικής κατάρτισης. Το πανεπιστήμιο μας είναι ο χώρος που γίνεται η ελεύθερη διακίνηση ιδεών, η έρευνα, λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις που αφορούν ευρύτερα κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα, συζητήσεις και δράσεις πολιτικού περιεχομένου, και γενικά δίνεται η δυνατότητα έκφρασης της διαφορετικότητας όλων των αντικρουόμενων τάσεων της ακαδημαϊκής κοινότητας μέσα από τους συνδικαλιστικούς φορείς φοιτητών, καθηγητών, εργαζομένων και τις δράσεις τους.

Εγγύηση του πολύπλευρου αυτού κοινωνικού ρόλου του Δημόσιου Πανεπιστημίου είναι ο θεσμός του ακαδημαϊκού ασύλου, το οποίο αποτελεί πολύτιμο και ιστορικά φορτισμένο κοινωνικό κεκτημένο που διασφαλίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία τόσο απέναντι στις κρατικές δυνάμεις καταστολής όσο και απέναντι στα επιχειρηματικά συμφέροντα…

Το ακαδημαϊκό άσυλο δεν είναι απλά μια ξερή νομική διάταξη. Οι κοινωνικοί συσχετισμοί και η στάση της κοινωνίας είναι που προσδίδουν σε αυτό νόημα και αξία.

Η μάχη λοιπόν για την διατήρηση αλλά και την νοηματοδότηση του δεν γίνεται ούτε στο πλαίσιο μιας μικροπολιτικής κόντρας για ένα νόμο ή μια ψήφο, ούτε στα τρομολαγνικά παράθυρα τηλεοπτικών καναλιών. Η μάχη μαίνεται στις συνειδήσεις μας, των φοιτητών, των καθηγητών και κυρίως στην κοινωνία.

Τόσο η πρόσφατη είσοδος της αστυνομίας στο χώρο του ασύλου κατά τα γεγονότα του Δεκέμβρη όσο και η ομοβροντία προτάσεων κατάργησης του δείχνουν μια γενικευμένη προσπάθεια υποβάθμισης της ιστορικής του έννοιας αποσκοπώντας στην οριστική εξάλειψη του. Αυτό όμως που συνέβαλλε καθοριστικά στα παραπάνω είναι η αλλαγή της στάσης της κοινωνίας. Για παράδειγμα, σε κρίσιμες συγκυρίες όπως οι καταλήψεις των φοιτητικών Συλλόγων κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16 και του νόμου-πλαισίου, οι οποίες αν και παράνομες τυπικά είχαν ευρύτερη κοινωνική αποδοχή, η πιθανότητα επέμβασης της αστυνομικής αρχής θα οδηγούσε σε κοινωνική κατακραυγή. Αυτό το γεγονός καταδεικνύει την ανάγκη αναζήτησης και πάλι της κοινωνικής αυτής νομιμοποίησης που ζωοδοτεί το νόημα του ασύλου και αποτελεί τον πιο ακαταγώνιστο φρουρό του.

Ωστόσο, η σημερινή κοινωνική αντίληψη συνδέει το άσυλο αποκλειστικά με την επέμβαση ή μη της αστυνομίας (χωρίς να βλέπει το τι αυτός ο θεσμός έρχεται να προστατέψει) και ως άλλοθι για μια ανενόχλητη έξαρση καταστροφών, επεισοδίων βίας και εγκληματικών πρακτικών. Η κατάσταση αυτή δεν είναι βέβαια ανεξάρτητη από τη στάση που κρατούν τα ΜΜΕ γι’ αυτό το ζήτημα., υπερπροβάλλοντας καταστροφές και βανδαλισμούς και προωθώντας ένα κλίμα τρόμου, εξυπηρετώντας έτσι τις κυβερνητικές πολιτικές που στοχεύουν στην υποβάθμιση του κοινωνικού-πολιτικού ρόλου του ασύλου αλλά και του ίδιου του Δημοσίου Πανεπιστημίου...

Μετά τα τελευταία επεισόδια επανήλθε στο προσκήνιο το θέμα της βίας, καθώς και το ποια θα πρέπει να είναι η στάση της ακαδημαϊκής κοινότητας απέναντι σε τέτοια περιστατικά.

Σε μια προσπάθεια να εξετάσει κανείς το ζήτημα της βίας, είναι σημαντικό να κατανοήσει τις μορφές που αυτή μπορεί να πάρει, ανάλογα με το υποκείμενο, τον σκοπό και τον τρόπο που αυτή ασκείται.

Συλλογική είναι η βία που ασκείται μαζικά, που νομιμοποιείται από την ίδια την κοινωνία, η οποία συνειδητά μέσα από συλλογικές διαδικασίες επιλέγει αυτό το μέσο διεκδίκησης. Παράδειγμα αποτελούν οι καταλήψεις των φοιτητικών συλλόγων ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 και στον νόμο- πλαίσιο, όπου οι φοιτητές μέσα από τα όργανά τους επέλεξαν το συγκεκριμένο μέσο πάλης για να διεκδικήσουν μια καλύτερη παιδεία.

Η ατομική βία από την άλλη, δεν ασκείται από κάποιο κοινωνικό υποκείμενο, από έναν συλλογικό φορέα, αλλά από επιμέρους ατομικότητες (που δεν αποκλείεται να δρουν όμως σε ομάδες). Συχνά ασκείται από άτομα του αντιεξουσιαστικού χώρου ως μια πολιτική επιλογή απάντησης στην κρατική βία και εξουσία. Πρόκειται για μια βία στοχευμένη, με σαφώς πολιτικά κίνητρα και προτάγματα.

Τα πρόσφατα γεγονότα όμως έφεραν στην επιφάνεια μια νέα μορφή ατομικής βίας. Μιας βίας μηδενιστικής, τυφλής, χωρίς καμιά πολιτική στόχευση, η οποία έδωσε την αφορμή να δράσουν οι κατασταλτικοί μηχανισμοί ακόμα πιο σθεναρά σε βάρος των όποιων διεκδικήσεων. Σ' αυτήν την τελευταία κατηγορία θα μπορούσαν να υπαχθούν κατά κύριο λόγο τα επεισόδια που έγιναν στον χώρο του πανεπιστημίου τις τελευταίες ημέρες. Σ' αυτά έλαβαν μέρος κυρίως άτομα περιθωριοποιημένα, συχνά ανήλικοι και μετανάστες, οι οποίοι βιώνουν τα δικά τους αδιέξοδα μέσα από μια μηδενιστική προοπτική, μέσα σε μια κοινωνία η οποία όλο τον υπόλοιπο χρόνο τους αγνοεί. Δεν θα πρέπει λοιπόν κανείς να βιαστεί να καταδικάσει τέτοιες πρακτικές ''ελαφρά τη καρδία'', ούτε και να απαντήσει σ' αυτές με μια βίαιη και δυσανάλογη καταστολή. Θα πρέπει να αντιληφθεί πως το αδιέξοδο που βιώνουν τα άτομα αυτά δεν μπορεί παρά να έχει κοινωνικά αίτια, που σχετίζονται με μια συλλογική ευθύνη - δεν πρόκειται για κοινούς εγκληματίες, αλλά για ένα κομμάτι της κοινωνίας που «νοσεί» και εκφράζει απόγνωση.

Η βία δεν είναι κάτι που συλλήβδην μπορεί κανείς να υιοθετήσει ή να απορρίψει. Η κριτική σ' αυτήν θα πρέπει πάντα να εξαρτάται από το ποιος, γιατί και με ποιον τρόπο την ασκεί…

Εμείς σε κάθε περίπτωση προτάσσουμε τις διαδικασίες του Συλλόγου μας και τη συνειδητοποίηση του ρόλου μας ως φοιτητές, μελλοντικοί εργαζόμενοι και πολίτες. Για να μπορούμε συλλογικά να αρθρώνουμε τον δικό μας λόγο, να αγωνιζόμαστε για τα αιτήματά μας αλλά και να επιλέγουμε τα μέσα πάλης μας, ακόμη κι αν αυτά είναι ακραία...

Είναι γεγονός πως τόσο η απόσταση μεταξύ κοινωνίας και ακαδημαϊκής πραγματικότητας, όσο και η παραπληροφόρηση από μεγάλο κομμάτι των ΜΜΕ, έχουν οδηγήσει την κοινωνία να αντιλαμβάνεται περιορισμένα το ρόλο του ακαδημαϊκού ασύλου σήμερα. Φαίνεται σαν να υπάρχουν δύο μόνο πλευρές για να διαλέξει κανείς. Η μια είναι αυτή της τυφλής βίας και των καταστροφών που χρησιμοποιεί το πανεπιστημιακό άσυλο απλώς για να ξεφύγει από τη δικαιοδοσία της αστυνομίας. Η άλλη είναι αυτή των αστυνομικών αρχών και της πολιτικής εξουσίας από πίσω τους, που βλέπουν τη λέξη άσυλο ως κόκκινο πανί και προχωρούν, παίρνοντας αφορμές από τα παραπάνω, στην κατάλυση του στην πράξη, με την κατά το δοκούν είσοδο στο χώρο του ασύλου, τη βία απέναντι στους φοιτητές και τις τυφλές προσαγωγές και ρίψεις χημικών.

Το δίπολο αυτό πρέπει να σπάσει! Ανάμεσα στις δύο αυτές πλευρές που μονοπωλούν τελευταία το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης παίζοντας «κλέφτες και αστυνόμους», βρισκόμαστε κι εμείς. Εμείς που ζητάμε ένα πανεπιστήμιο ελεύθερο να παράγει γνώση, πολιτισμό και πολιτική, και κάθε βία, διαδικασία δημιουργική και συλλογική, κοινωνικά νομιμοποιημένη και δημοκρατικά αποφασισμένη. Εμείς που δυστυχώς γινόμαστε σάκοι του μποξ στα χέρια κυβερνήσεων, μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων και εμπορίου εντυπώσεων και τηλεθέασης και πνιγόμαστε με τόνους χημικών, προσχηματικές προσαγωγές και αναίτιο ξύλο.

Για μας το άσυλο είναι ακόμα πολύτιμο και συνδέεται άρρηκτα με τον τρόπο που νοούμε σήμερα το Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Είναι ο θεσμός εκείνος που διασφαλίζει πραγματικά την ελευθερία της έκφρασης, προσωπικής και συλλογικής, με εκδηλώσεις, συζητήσεις, συνδικαλιστικές κι ευρύτερες πολιτικές δράσεις, αλλά και με τις κινηματογραφικές προβολές, τις μουσικές και τις καλλιτεχνικές δράσεις φοιτητών και των φοιτητικών συλλόγων. Το Δημόσιο Πανεπιστήμιο είναι ένα κοινωνικός φορέας, που από τη μία προετοιμάζει τους μελλοντικούς εργαζομένους, επιστήμονες, πολίτες, και από την άλλη αποτελεί ένα δημόσιο χώρο, όπου διεξάγεται ο πολιτικός διάλογος και οι κοινωνικές συγκρούσεις για το περιεχόμενο της επιστήμης. Γι’ αυτό και η κοινωνία ενδιαφέρεται για το τι γίνεται μέσα σε αυτό, και το θέλει ακηδεμόνευτο τόσο από την κρατική εξουσία όσο και από ιδιωτικά συμφέροντα.

Εδώ έγκειται ο κοινωνικός ρόλος και η διαχρονική σημασία του ασύλου, που έρχεται να διασφαλίσει, συμβολικά και πρακτικά, ακριβώς αυτή την αυτονομία. Κι εδώ επίσης έγκειται η δική μας ευθύνη ως μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας να νοηματοδοτήσουμε κατ' αυτόν τον τρόπο το άσυλο. Γιατί στον διαρκή αγώνα για δημόσια δωρεάν παιδεία το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου είναι μεγίστης σημασίας και οφείλουμε να μην το αφήνουμε απροστάτευτο. Είναι ένας αγώνας που η ακαδημαϊκή κοινότητα ως σύνολο έχει υποχρέωση να δίνει καθημερινά Και σ' αυτόν τον αγώνα η νομιμοποίηση της κοινωνίας είναι αναγκαία και οφείλουμε να την ξανακερδίσουμε. Να διεκδικήσουμε από την κοινωνία να μην αναλωθεί σε ψευδοδιλήμματα, και να σταθεί όχι απέναντι μας, αλλά δίπλα μας...