Για τις πολύπαθες αστικές μας συγκοινωνίες Ι: μια πρώτη προσέγγιση

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Το σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης θέτει στο κέντρο του την πόλη. Τα αστικά κέντρα αποτελούν οικονομικούς και αναπτυξιακούς πόλους και για το λόγο αυτό προσελκύουν εντυπωσιακές μερίδες του πληθυσμού με αποτέλεσμα να είναι πιο γιγαντωμένες και χαώδεις από ποτέ.
Η δομή της πόλης συνοψίζεται σε μια διαίρεση των λειτουργιών ανάμεσα στο κέντρο και στις περικεντρικές περιοχές. Το κέντρο, όπου βρίσκονται όλες οι υπηρεσίες, αποτελεί τον πυρήνα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας της πόλης, ενώ οι περιοχές γύρω από αυτό χρησιμεύουν ως οικιστικές ζώνες.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αυξημένη ανάγκη για μετακίνηση των ανθρώπων από τις έξω περιοχές προς το κέντρο και το αντίστροφο, η οποία γίνεται κατ’ εξοχήν με Ι.Χ.
Παράγοντας που συντελεί σε αυτό είναι και η απαξίωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, που λόγω του περιορισμένου αριθμού και της χαμηλής ποιότητάς τους δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις ανάγκες των κατοίκων.

ΠΕΡΙ Ο.Α.Σ.Θ. Ο ΛΟΓΟΣ...

Ο Ο.Α.Σ.Θ. είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, ιδρύθηκε το 1957 με το Νομοθετικό Διάταγμα 3721/1957 και εκτελεί το έργο των αστικών συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης, με συμβάσεις παραχώρησης (οικονομικές συμφωνίες) που υπογράφονται μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του Ο.Α.Σ.Θ. Το απασχολούμενο κεφάλαιο του Ο.Α.Σ.Θ. είναι κατανεμημένο σε 415 ακέραιες μετοχές. Παράλληλα χρηματοδοτείται σε ετήσια βάση από το ελληνικό Δημόσιο.
Πρόσφατα ο Ο.Α.Σ.Θ., μετά την περικοπή της κρατικής επιχορήγησης, ανακοίνωσε αυξήσεις στα εισιτήρια, οι οποίες ισχύουν από 1 Μαΐου. Οι αυξήσεις αυτές έρχεται εν μέσω της οικονομικής κρίσης και των περικοπών σε μισθούς και συντάξεις, ενώ δε συνοδεύονται από αντίστοιχη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών.
Πιο συγκεκριμένα, το βασικό εισιτήριο διαμορφώνεται ως εξής: για μία μόνο διαδρομή 60 λεπτά, για μέχρι 4 διαδρομές εντός 90’ 1 ευρώ (ενώ πριν το εισιτήριο που εξασφάλιζε δικαίωμα για 4 διαδρομές εντός 70’ κόστιζε 50 λεπτά), ενώ το 24ωρο εισιτήριο κοστίζει πλέον 3 ευρώ (ενώ πριν κόστιζε 2 ευρώ). Οι τιμές μειώνονται στο μισό για τους δικαιούχους μειωμένου εισιτηρίου, όπως οι φοιτητές. Παράλληλα, μειώθηκαν σχετικά οι τιμές των καρτών, οι οποίες όμως οδηγήθηκαν σε πρόωρη εξάντληση, ήδη μέσα στην πρώτη βδομάδα του Μαΐου, λόγω του περιορισμένου αριθμού τους.

ΟΙ ΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΓΑΘΟ

Οι αστικές συγκοινωνίες εξυπηρετούν καθημερινά βασικές ανάγκες μετακίνησης μεγάλου μέρους του κοινωνικού συνόλου, ιδίως των κοινωνικών εκείνων στρωμάτων που δεν έχουν την οικονομική άνεση να συντηρούν και να χρησιμοποιούν Ι.Χ. Άνθρωποι που εργάζονται μακριά από το σπίτι τους, συνταξιούχοι, φοιτητές που μετακινούνται προς το πανεπιστήμιο είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα, ιδίως αν σκεφτεί κανείς τις χαοτικές συνθήκες που επικρατούν στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις (βλ. μποτιλιάρισμα, κακό οδικό δίκτυο στο κέντρο των πόλεων).
Ως εκ τούτου οι αστικές συγκοινωνίες δεν θα μπορούσαν παρά να νοηθούν ως κοινωνικό και μόνον αγαθό. Επίκεντρο σε κάθε συζήτηση σχετικά με τις δημόσιες μεταφορές λοιπόν θα πρέπει να είναι πώς αυτές θα ικανοποιήσουν τις κοινωνικές ανάγκες πέρα από όρους αγοραίου ανταγωνισμού και λογικές κερδοσκοπίας.
Είναι σαφές επομένως πως τα κόμιστρα δεν μπορούν να διαμορφώνονται με βάση τους νόμους λειτουργίας της αγοράς ανάλογα με τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης. Δεν μπορεί δηλαδή η τιμή τους να μην υπόκειται σε κάποια όρια, ώστε να είναι προσιτή σε όλους όσους έχουν ανάγκη τα μέσα μαζικής μεταφοράς για να μπορέσουν να μετακινηθούν. Ούτε μπορεί να κυριαρχεί η αντίληψη πως αν κανείς θέλει καλύτερες συγκοινωνίες θα πρέπει να πληρώνει και περισσότερο... Δικαιούμαστε όλοι άμεση πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά, η παροχή των οποίων άλλωστε είναι βασική υποχρέωση του κοινωνικού κράτους - το οποίο βέβαια δέχεται βαριά πλήγματα τον τελευταίο καιρό.

Θεωρούμε πως πιο ταιριαστό λοιπόν με τον χαρακτήρα των μέσων μαζικής μεταφοράς θα ήταν να καταργηθούν τα κόμιστρα, έστω για τα πιο ασθενή οικονομικά κομμάτια της κοινωνίας, και για τους υπόλοιπους, αν όχι να καταργηθούν, τουλάχιστον να διατηρηθούν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, της τάξης των δέκα ή είκοσι λεπτών, ώστε να καλύπτεται μέρος των λειτουργικών δαπανών.
Πέρα από το ύψος της τιμής των εισιτηρίων ωστόσο, οι εξελίξεις αυτές θα πρέπει να γίνουν η αφορμή να συζητήσουμε τι είδους μέσα μαζικής μεταφοράς θέλουμε, τι είδους κυκλοφορία μέσα στις πόλεις, πώς θέλουμε να είναι δομημένες οι πόλεις μας, αλλά και πέρα από αυτά για τη σχέση κέντρου και περιφέρειας, πόλης και επαρχίας...
Σ’ενα πρώτο επίπεδο μπορούμε να πούμε πάντως πως οι κοινωνικές ανάγκες δεν μπορούν να εξυπηρετούνται στη βάση ιδιωτικών συμφερόντων. Θεωρούμε πως το κράτος μπορεί και οφείλει να παρέχει δημόσιες συγκοινωνίες - φροντίζοντας το ίδιο για την ποιότητα και βελτίωσή τους - με άξονα την εξυπηρέτηση των πολιτών και την αποτροπή της χρήσης του Ι.Χ. στην πόλη, μακριά από ιδιωτικά συμφέροντα και όχι με βάση το κίνητρο του κέρδους.

υ.γ. Ύστερα από τις έντονες αντιδράσεις πολλών πολιτών της Θεσσαλονίκης και την άμεση απάντησή τους με τη δημιουργία επιτροπών ενάντια στις νέες αυξήσεις, ο Ο.Α.Σ.Θ. ανακοίνωσε λίγες μόλις μέρες μετά τις ανατιμήσεις ότι τα εισιτήρια των 0,60 (και τα μειωμένα των 0,30) μπορούν να χρησιμοποιούνται τελικά για 4 διαδρομές, αρκεί οι επόμενες επικυρώσεις να γίνουν εντός 70 λεπτών από την πρώτη χρήση.

Μια μικρή νίκη στον αγώνα για δημόσιες και δωρεάν συγκοινωνίες για όλους...

Αυτό το Σάββατο 15/5 στις 4 μ.μ. στο τρίγωνο του πολυτεχνείου
συνάντηση για τον συντονισμό δράσεων ενάντια στις νέες αυξήσεις του Ο.Α.Σ.Θ.
οι δημόσιες μεταφορές είναι υπόθεση όλων μας.
η πόλη που θέλουμε να ζούμε είναι δική μας ευθύνη.